среда, 20 февраля 2013 г.

Боронцоева Л.Е. Наадажа hуранабди


Боронцоева Лидия Еремеевна, учитель бурятского языка МБОУ Хохорская СОШ Боханского района Иркутской области
Урок бурятского языка в 4 классе с применением интерактивной доски "Учимся играя"

(Юумэнэй нэрэ гэжэ темээр дабталга).

4 класс.

Зорилгонууд: 1. Һурагшадые зүбөөр, уранаар, интонаци баримталан, түргэн темптэйгээр уншажа һургаха.
                 2. Хэлэ амыень хүгжөөхэ, баяжуулха.
                 3. түрэл хэлэндээ дурлуулха. Юумэнэй нэрэнүүдые мэдүүлэл соогоо хэрэглэжэ һургаха.
Хэрэгсэлнүүд: Зургууд, аяншлгын таблица, жороо үгэнүүд,
ребус, метаграмма, анаграмма, шарада..
Хэшээлэй ябса:
1.    Эмхидхэлэй үе.
- сайн байна, үхибүүд! Мүнөө манай хэшээлдэ хүндэтэ айлшад ерэнхэй. Теэд айлшадтаа С. Гармажаповагай «Түрэл хэлэн» гэжэ шүлэг уншаябди.
Түрэл хэлэе гамная,
 Түрэл хэлэеэ хүгжөөе,
Буряад һайхан хэлэеэ
Буряад зоноороо баяжуулая.
Бардам гоё хэлэеэ
Баглаа сэсэгтэл суглуулая.
Түрэл һайхан хэлэеэ
Булта шудалжа эрмэлзэе.

- Энэ хэшээлдэ бидэ таанар аяншлхбди. Манай аяншалгада поезддо бишэн һуугаад ерэбэ. Манаа вагон соо һугты – гэжэ уриба.
- Булта һайнаар һуугаа гүт?
Аяншалхадаа бидэ иимэ станцинуудта байхабди. (таблица харуулха).
- Хэн энэ станцинуудта һайнаар хүдэлхэб, бишэн тэдээндэ фруктнуудые үгэхэ. Хэд олон банаануудые суглуулхаб, тэдэмнай эрхим һурагша болохо. Зай, ябая!

- Түрүүшын станцида ерэбди. «Жороо үгэнүүд».
Даабари: 1. Багшын уншалга, ойлгуулга
2.     Һурагшадай уншалга.
3.    Уран уншалга.
4.    Түргөөр уншалга.
Торхонб тос гээд,                           Када треснула,
Тоһониинь ялас гээ.                       Масло блеснуло. 
Тоһониинь ялас гээд,                     Ядро блеснуло
Түйсэ руу бүмбэс гээ.                    И шмыгнуло в туесок.

- Зай, яһала бэрхэ байнат (тааһан һурагшадта банан үгэхэ).
2. Хоёрдохи станцида ерэбди. «Метаграмма»-загадка, в которой путём замены одной буквы другой можно получить новое слово.
Багшын уншалга ба оршуулга.
Ямаанай арһаар оёгдооб,
Янгинама хүйтэнһөө абарааб.
Адуушан «Д» үзэгые һэлгээ,
Агта хүлэгтөө хадаа.  (Даха-таха).
Даабари: даха, таха гэжэ үгэнүүдтэй мэдүүлэл зохёогты. Зохёоһон мэдүүлэлнүүдээ уранаар уншагты. (тааһан һурагшадта банан үгэхэ).
- Даха, таха гэжэ үгэнүүд мэдүүлэл соо ямар хэлэлгын хуби болохоб?
-Физминуутка хэе.
3. «Анаграмма»- шэнэ үгэнүүд, нэгэ үзэг гү, али нэгэ үе талаһаань нүгөө талада һэлгэхэ хэрэгтэй.
Үбгэ эсэгын зооһоон…
Үеын үедэ унангүй һууг.
Абай…Богдо хаан-
Агуу морин үльгэрэй баатар. (Сэргэ-Гэсэр).
Словарна үгэнүүд: морин үльгэр – былина.
                                Сэргэ – коновязь, столб.
                                Гэсэр – имя эпического героя.
4.    «Шарада» гэжэ станцида хүрөөбди. Шагнагты, ойлгожо абагты.
Бүгэдэ олондо хүндэтэ эсэгэ,
Бүлын түрүү ехэ хүбүүн –
Газарһаа ганса модон өөдэ
Гаргүй гүйжэ гарагша,
Тэнгэриһээ өөрынгөө аргамжада
Тээгдэн тэлигдэн буугша. (Аба-ахай).
-Яһала бэрхэ байнат. (Тааһан һурагшада банан үгэхэ).
5. «Хоргодоһон үгэ» гэжэ станцида ерээбди. (таблица харуулха).
Адуун, бухал, заха, сэбэр, тураг, тэхэ, хадаг, һүни г.м.
- Ямар үгэнүүдые олообта, уншаад үгэгты.
6. «Үгэ суглуулга». «Шиисгалдай» - гэжэ үгэһөө ондо ондоо үгэнүүдые суглуулагты.
7. Дуу дуулая. «Хуби заяан»
8. дабалга. Энэ станцида үзэһэн үгэнүүдээ дабтая. Би ородоор хэлэхэб, та буряадаар.
9. Тобшолол гаргая: - Мүнөө хэшээлдээ бидэ юу хэбди?
- Аяншалгамнай юун гэжэ нэрэтэйб?
-Хэшээлдээ юу хэжэ һураабта?
-Хэшээлнай һонирхолтой гү?
- Хэн хэды фруктнуудые суглуулааб?
10. Гэрэй даабари: «Хараасгай» гэжэ үгэ сооһоо олон үгэнүүдые суглуулжа ерээрэйгты.
- Айлшадтаа үреэл хэлэебди.
1. Айлнуудта хүндэтэй,
Алтан богоһото һургуулидамнай,
Зундаа һэрюун, үбэлдөө дулаан
Зугаатай, хүхюутэй байг лэ.
2. Соёл болбосорол дэбжэжэ,
Суутай зэргэ олооройт.
Һайхан сагай байдалда,
Һур жабхалантай ябаарайт.
3. Хүмүүжэлжэ байгаа хүүгэдээ
Хүнэй эрхим болгожо,
Эрдэмэй ехэ далайе
Эрхим һайнаар шудалуулжа,
Ажал хүдэлмэридөө абьястай
Аба орондоо магтаалтай,
Эхэ орондоо туһатай,
Үетэн нүхэдтөө хүндэтэй,
Хүнүүд болгон һургаахыетнай хүсэе.

11. Баяртай.




1 комментарий: